شرایط طلاق در قانون ایران ماده ۱۱۳۳ عنوان می‌کند:
«مرد می‌تواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد» از این ماده این گونه برداشت می شود که ، طلاق به اراده و خواست مرد صورت می‌گیرد ، زوجه نیز در شرایط خاصی می‌تواند درخواست طلاق کند. در ایران قانون طلاق از فقه امامیه برگرفته شده است و نخستین قانون (در زمینه طلاق) مدنی و منسجم در سال ۱۳۱۳ به تصویب مجلس شورای ملی رسید. قانون حمایت از خانواده در سال ۱۳۴۶ نخستین گام قانونگذار در محدود کردن اراده و اختیارات مرد در طلاق به شمار می‌رود. چرا که تا آن زمان مطابق با قانون حق طلاق در اختیار مرد بوده و هرگاه اراده می‌کرد می‌توانست زن را بدون رضایت او طلاق بدهد.
اما طبق قانون حمایت از خانواده سال ۱۳۴۶ به دادگاه‌ها اختاریه داده شد تا فقط در مواردی خاص بر حسب شرایط به درخواست زن و شوهر یا توافق آنها گواهی عدم امکان سازش صادر کند. درواقع با صدور این قانون اختیار مطلق و نامحدود مرد برای طلاق برداشته شد. طلاق هریک از زوجین می بایستی بر پایه ی علل موجه می‌بود و هر یک از زوجین که متقاضی طلاق هستند ملزم به مراجعه به دادگاه و ارائه ی دادخواست طلاق خود ؛ مستند به یکی از موارد ذکر شده درشرایط طلاق (منطبق قانون) هستند.
قوانین طلاق بعد از انقلاب اسلامی دبر اساس قانون حمایت از خانواده تصویب شده در سال ۱۳۵۳، تشخیص وجود این موارد با دادگاه بود.
بعد از انعقاد انقلاب اسلامی قوانین طلاق در جهت انطباق با شرع مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفتند.
قوانین طلاق نیز از این امر مستثنی نبود و محدودیتو شرایطی که قانون در سال ۵۳ برای مرد در امر طلاق ایجاد کرده بود از بین رفت. انواع طلاق ۱) اراده مرد در طلاق ۲) طلاق به درخواست زن ۳) طلاق با توافق زوجین ۱) شرایط طلاق به اراده مرد: مرد هر وقت اراده کند ، می‌تواند دادخواستی مبتنی بر طلاق بدهد و ملزم نیست دلیل خاصی را برای تصمیم خود ذکر کند ، و این شکل شرایط مبتنی بر فقه اسلامی عنوان شده است که حق طلاق را به دست مرد داده است. رجوع مرد برای دادن طلاق به دادگاه تحت هر شرایطی الزامی است .
در صورتی که بین زن و مرد سازشی ایجاد نشود ، دادگاه مطابق شرایط و قوانین گواهی عدم سازش صادر خواهد کرد و ثبت طلاق نیز فقط با این گواهی ممکن خواهد بود.
لازم به ذکر است که ماده ۱۱۳۳ قانون طلاق که اختیارات نامحدودی به مرد داده بود در سال ۸۱ به این ترتیب اصلاح شد: «مرد می‌تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون طلاق با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید.» *تبصره این ماده حق طلاق را در شرایطی خاص برای زن نیز قائل شد* حقوق زن در طلاق یکطرفه از سوی مرد مرد حتی اگر عذر موجهی برای طلاق داشته باشد بازهم موظف است تمام حقوق زن من جمله : مهریه ، جهیزیه و نفقه زن را مطابق با قانون طلاق و مهریه پرداخت کند. اما اگر عذر موجهی وجود نداشته باشد و مرد صرفا با استناد به ماده ۱۱۳۳ قانون طلاق از حق خود استفاده کند.
این حق برای زن وجود دارد که علاوه بر مهریه، جهیزیه و نفقه، اجرت‌المثل کارهایی را که در طول زندگی مشترک با عدم قصد تبرع و به دستور مرد انجام داده است (و توانسته این امر را در دادگاه ثابت کند) دریافت کند . ۲)شرایط طلاق به درخواست زن در متن بدین قانون اشاره شد : که طبق ماده ۱۱۳۳ قانون طلاق، مرد می تواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد. اما در موارد زیر زن می‌تواند درخواست طلاق کند:
۱. طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی: در صورت استنکاف شوهر از پرداخت نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق می نماید. در صورت عجز شوهر از دادن نفقه شرایط و روال به همین صورت خواهد بود.
۲ طبق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی: در صورتی که ادامه ی زندگی برای زن موجب عسر و حرج باشد وی می تواند به حاکم شرع مراجعه کرده و دادخواست طلاق دهد، چنانچه عسر و حرج در محکمه ثابت شود دادگاه اجازه دارد ، زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورت سرپیچی زوج (مرد) از حکم دادگاه ، زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود. ۳
طبق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی: هرگاه شخصی ۴ سال تمام غایب و مفقود الاثر باشد زن او می تواند تقاضای طلاق دهد. در این شرایط حاکم او را طلاق می دهد. مطابق ماده ۱۰۲۳ قانون طلاق، محکمه طی سه نوبت آگهی ، هر یک به فاصله یک ماه در جراید محل زندگی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران منتشر می کند.هرگاه یک سال از تاریخ اولین اعلان بگذرد و حیات غایب ثابت نشود ، حکم موت فرضی در مورد او صادر می شود.
۴ درخواست صدور حکم طلاق مطابق ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی ؛ به موجب ماده قانونی یاد شده طرفین عقد می توانند هر شرطی را که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد، در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند.
مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر، زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترک انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوءقصد یا سوءرفتاری نماید که زندگانی آنها با یکدیگر غیرقابل تحمل شود، زن وکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهایی، خود را مطلقه سازد.
۵) شرایط طلاق توافقی در طلاق توافقی زوجین هر دو متقاضی طلاق بوده و در کلیه امور با یکدیگر توافق نموده اند ، که باید با مراجعه حضوری به دادگاه خانواده یا توسط وکلای خویش، اعلام توافق خود را در اموری همچون مهریه، نفقه ایام عده، حضانت فرزند بعد از طلاق، ملاقات فرزند، شیوه استرداد جهیزیه و سایر حقوق را کتبا نوشته و به دادگاه جهت ضبط در پرونده ارائه دهند . لازم به ذکر است برای اجرا شدن طلاق توافقی نیز ، اخذ گواهی عدم امکان سازش الزامی است، ضمن اینکه دادگاه پس از بررسی موضوع، مساله را به داوری ارجاع می دهد ، و پس از کسب نظر داوران مبادرت به صدور حکم می‌کند. نکاتی در خصوص مراحل و شرایط طلاق در دادگاه مطابق با شرایط قوانین طلاق در ایران، دادگاه به زوجین اعلام می دارد که داورانی از بین بستگان یا آشنایان مورد اعتماد خویش تعیین و به دادگاه معرفی نمایند. چنانچه زوجین نتوانند یا نخواهند داوری معرفی کنند، دادگاه راسا مبادرت به انتخاب داور می کند. داوران منتخب ( یا منصوب از ناحیه دادگاه ) باید مسلمان، متاهل، معتمد، دارای حسن شهرت و حداقل دارای ۴۰ سال تمام بوده و تا حدودی به وضعیت روحی زوجین آشنا باشند . داوران سعی در ایجاد سازش میان زوجین می نمایند و در صورت عدم موفقیت با بیان شرایط به دادگاه خانواده،دادگاه مذکور گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند ، تا زوجین با مراجعه به یکی از دفاتر ثبت طلاق، حکم صادره را اجرا و صیغه طلاق را جاری کنند .
مشاوره رایگان : ۰۹۱۵۳۳۲۱۰۲۵
